İhracat ve Yurtdışı Faaliyetlerde Götürü Gider Uygulaması

1. Kanuni Dayanak ve Kapsam

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin (1) numaralı bendinde; safi kazancın tespitinde ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin indirilebileceği belirtildikten sonra, aynı bentte yer alan parantez içi hükümde;

“İhracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükellefler, bu bentte yazılı giderlere ilaveten bu faaliyetlerden döviz olarak elde ettikleri hasılatın binde beşini aşmamak şartıyla yurtdışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri de indirebilirler.” denilmiştir.

Kanun maddesi metninde yer almamasına rağmen 194 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yurtdışında yapılan teknik hizmetler de götürü gider indiriminden yararlanacak faaliyetler arasında sayılmıştır.

Bu hüküm ile bazı giderlerin Vergi Usul Kanununun ilgili hükümlerine göre tevsik edilemediği hallerde de ticari kazancın tespitinde indirimine müsaade edilmiştir.

 

2. Götürü Gider Uygulamasından Yararlanacak Mükellefler

Götürü gider uygulamasından;

• İhracat,
• Yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetler,
• Taşımacılık,

Faaliyetinde bulunan dar mükellefiyet esasında vergilendirilenler dahil, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri yararlanabilecektir.

Bu tür faaliyetleri bulunmayan mükelleflerin Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesi hükmüne göre götürü gider kaydı ve bu giderleri kazancın tespitinde indirim konusu yapmaları mümkün değildir.

Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar, Türkiye’de elde edilen hasılata Maliye, Bakanlığınca, belirlenen ortalama emsal nispetlerinin uygulanması suretiyle hesaplandığından, bunların vergiye tabi kazançlarının tespitinde ayrıca, götürü gider uygulamasından yararlanmaları söz konusu olmayacaktır.

 

3. Götürü Giderin Belgeli Gidere İlaveten Uygulanması

Firmaların mezkur faaliyetlerine ilişkin olarak oluşan götürü giderlerinin (belgelendirilememiş giderleri) kaydı, genel esaslara göre belgelendirilmiş ve tevsik edilmiş giderlerinin kaydına engel değildir. Diğer bir deyişle götürü gider belgelendirilmiş giderlere ilaveten uygulanır.

 

4. Azami Götürü Gider Kaydı

Firmaların; ihracat ve yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj, teknik hizmetler ile taşımacılık faaliyetlerine ilişkin yurt dışında oluşan ve belgelendirilemeyen, tevsik edilemeyen giderlerine karşılık olmak üzere götürü gider olarak kaydedilebilecek tutar, bu faaliyetlerden döviz olarak elde edilen hasılatın binde beşini aşamayacaktır.

Sözü edilen hasılat kavramı içinde değerlendirilecek dövizlerin, kambiyo mevzuatı gereğince Türkiyeye getirilme şartı aranılmayacaktır.

 

5. Götürü Gider Uygulamasında Hasılat

5.1. İhracat Hasılatı

Her türlü ihracat ve yurt dışı taşımacılıktan döviz cinsinden sağlanan hasılat, götürü gider kaydına esas azami tutarın hesaplanmasında dikkate alınabilecektir.

İlgili mevzuat çerçevesinde yapılan;

• serbest ihracat, kredili ihracat, konsinyasyon ve müşterek hesap yoluyla ihracat, prefinansman yoluyla ihracat, bedelli ticari numune ihracatı,
• serbest bölgelere yapılan ihracat,
• Geçici, kabul, rejimi çerçevesinde ithal edilen, ham ve yarı mamül maddelerin Türkiyede bir işlem gördükten sonra ihracatı,
• Sınır ve kıyı ticareti yoluyla yapılan ihracattan sağlanan hasılat,

Götürü gider hesaplanmasına konu olabilecektir.

Ancak,

• gümrük hattı dışındaki mağaza ve işletmelere yapılan mal teslimleri,
• yabancı gemi ve uçaklara ve uluslararası taşımacılık yapanlara akaryakıt, su, kumanya ve sair malzeme teslimleri,
• Türkiye’deki konsolosluklara diplomatik temsilciliklere, uluslararası kuruluşlara ve askeri tesislere yapılan mal teslimleri,
• Türkiye’de ikamet etmeyenlere yurt içinde yapılan mal teslimleri,
• uluslararası ihaleye çıkarılan projelere ilişkin olarak Türkiye’de yapılan mal teslimlerinden sağlanan hasılat
• Transit ticaretten sağlanan hasılat,

Götürü gider kaydedilmesinde ihracat hasılatı olarak dikkate alınmayacaktır.

Döviz olarak elde edilen ihracat hasılatının Türk Lirası karşılığının tespitinde, hasılatın kanuni defterlere kaydedildiği tarihte geçerli olan ve T.C. Merkez Bankasınca tespit ve ilan edilmiş döviz alış kurlarının esas alınması gerekmektedir.

Yurt dışında ortak olunan firmalara ayni sermaye olarak mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat ile müteahhitlerin yurt dışındaki şantiyelerine şube, büro, temsilcilik ve acentalık gibi yerlere mal gönderilmesi durumunda da anılan mal bedelleri ihracat hasılatı kapsamında değerlendirilecektir.

 

5.2. Yurt Dışı Taşımacılık Hasılatı

Her türlü yurt dışı taşımacılık faaliyetinden döviz olarak sağlanan hasılat götürü gider uygulamasına konu olabilecektir “Yurt dışı taşımacılık” ifadesinden başlangıç veya bitiş noktasından herhangi biri veya her ikisi yurt dışında bulunan taşımacılık işlerinin anlaşılması gerekir. Yük taşımacılığının yanı sıra yolcu taşımacılığından sağlanan hasılat da götürü gider uygulamasına konu olabilecektir.

 

5.3.Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarma, Montaj ve Teknik Hizmetlerden Sağlanan Hasılat

İnşaat, onarma, montaj ve teknik hizmet faaliyetlerinde götürü gider uygulamasına esas alınacak hasılat, mükelleflerin bu faaliyetlerinden elde edilen ve genel esaslar çerçevesinde tevsik edilen döviz cinsinden yurt dışı hasılatı ifade etmektedir.

Firmaların, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlere ilişkin faaliyetlerin zararla sonuçlanmış olması götürü gider hesaplanmasına engel teşkil etmemektedir. Bu durumda, götürü olarak hesaplanan giderler, bu zararları artırıcı bir unsur olacak ve genel hükümler çerçevesinde indirim konusu yapılacaktır.

Öte yandan, yurtdışında yapılan inşaat, onarma, montaj ve teknik hizmetlerden sağlanan kazançlar hakkında Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-h maddesine göre istisna uygulayan mükellefler de söz konusu faaliyetlerine karşılık olmak üzere götürü gider hesaplayabileceklerdir.

Bu mükellefler, yurt dışındaki bu işlerle ilgili giderlerine karşılık olmak üzere götürü olarak hesapladıkları giderleri, söz konusu yurt dışı faaliyetlerden sağlanan kazançlardan düşecekler ve kalan kısmı Türkiye’deki genel netice hesaplarına intikal ettireceklerdir. Böylece Kurumlar Vergisi Kanununun 5/1-h maddesine göre kurumlar vergisinden müstesna tutulacak kazanç tutarı hesaplanan götürü gider tutarı kadar azalmış olacaktır.

 

6. Götürü Olarak Hesaplanan Giderlerin Muhasebeleştirilmesi

Götürü gider uygulaması, mükelleflerin yurt dışındaki işleri ile ilgili olarak yapmış oldukları giderlerden belgesi temin edilemeyenlerin, anılan faaliyetlerden sağlanan hasılatın belli bir oranını aşmamak şartıyla ticari kazançtan indirilmesini öngören bir müessesedir. Dolayısıyla götürü gider hesaplanabilmesi için harcamanın yapılmış ve işletmenin malvarlığında bir azalma meydana gelmiş olması gerekir.

Bilindiği üzere, Tekdüzen Muhasebe Sistemi ticari kazancın tespitine yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu nedenle mali tablolarda ve hesap planında vergi yasalarınca ticari kazançtan indirimi kabul edilmeyen giderlerin nasıl muhasebeleştirileceği konusunda açıklama yapılmamıştır. Muhasebe sisteminde, işletmenin faaliyetleri sonucunda doğan tüm giderlerin, vergi yasalarınca ticari kazançtan indirilmesi kabul edilmiş olsun veya olmasın doğrudan ilgili oldukları gider hesaplarında muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Muhasebe düzeninden sağlanan bilgilerle dönem sonunda vergi matrahına ulaşılmaktadır.

Buna göre, işletmenin yurt dışı faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan belgesiz giderlerin de Tekdüzen Muhasebe Sisteminde ilgili gider hesaplarında izlenmesi ve dönem sonunda “690 Dönem Kar-Zarar” hesabına aktarılması gerekir. Belgesi temin edilemeyen giderlerin, mezkur açıklamalar çerçevesinde hesaplanacak götürü gider tutarını aşan kısmı, kanunen kabul edilmeyen gider olarak Tekdüzen Muhasebe sistemine göre belirlenen ticari kâra ilave olacaktır. Dolayısıyla, belgesiz giderlere karşılık olmak üzere götürü olarak hesaplanan giderler, ticari kâra eklenmemiş olduğundan vergi matrahına da dahil edilmemiş olacaktır.

Bu açıklamalardan da anlaşılacağı üzere götürü gider uygulaması; ihracat, yurt dışında inşaat, onarma, montaj ve taşımacılık faaliyetlerinde bulunan mükelleflerce; fiilen harcama yapılmış ve yapılan harcamanın belgesinin temin edilememiş olması halinde söz konusu harcamanın tek düzen hesap planında ilgili hesaplara intikal ettirilmiş bulunması koşuluyla geçerlidir. Başka ifadeyle, harcama yapılmadan götürü gider indirimi yapılması söz konusu değildir.

 

Örnek: MB Tekstil A.Ş.  2016 yılında döviz karşılığı yapılan ihracattan 150.000.000 tl hasılat elde etmiştir. A.Ş.nin anılan yılda ihracat faaliyeti ile ilgili GVK 40/1 inci maddesi kapsamına giren 1.500.000 tl gideri bulunmaktadır. Bu giderlerin 800.000 tl kadarının belgesi temin edilememiştir. Bu durumda ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır.

 

Belgelendirilmiş giderler	700.000 ₺
Belgelendirilmemiş giderler	800.000 ₺
Toplam giderler	1.500.000 ₺
Belgesiz giderlere karşılık olmak üzere ticari kazançtan indirilebilecek götürü gider tutarı (150.000.000 x % 05)	750.000 ₺
Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler                (800.000 – 750.000)	50.000 ₺
Ticari Kazançtan İndirilecek Belgeli Giderler ile Götürü Olarak Hesaplanan Giderlerin Toplamı   (700.000 + 750.000)	1.450.000 ₺

 

                                                                                                                                                   vergibilimi.karabalymm.com

 

kaynakça;

1- 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu,

2- 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu,

3- Gelir İdaresi Başkanlığına ait 06.04.2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.16.16.01-GV-16-10-7 sayılı, “İhracatta Götürü Gider” konulu özelge,

4- 194 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği (07.03.1996 tarih ve 22573 sayılı Resmi Gazete)

5- 197 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği (16.04.1996 tarih ve 22613 sayılı Resmi Gazete)

6- 233 seri nolu Gelir Vergisi Genel Tebliği (15.06.2000 tarih ve 24080 sayılı Resmi Gazete)